ความบกพร่องของการประมวลผลสิ่งที่เห็น Visual Information Processing Disorder (VIPD) อาจทำให้เด็กมีการพัฒนาศักยภาพในด้านต่างๆได้ไม่เต็มที่
บุตรหลานหรือคนที่ท่านรู้จักมีปัญหาเหล่านี้หรือไม่?
- น้องเคจำคำศัพท์ได้น้อยและช้า
- สมศรีมีปัญหากับการอ่านแผนที่
- น้องแมกซ์มีลายมืออ่านยาก
- น้องเออ่านหนังสือได้ช้า
- สมปองมีความลำบากในการอ่านกราฟ
- ปราณีคิดสิ่งที่ซับซ้อนไม่ได้
- นายดำมีความลำบากในการเดินในบ้านตัวเองในที่มึด
- นายจันทร์มีความจำสั้น
- สมหมายขับรถชนบ่อยเนื่องจากกะระยะไม่ค่อยถูก
- มานะหาของที่ต้องการไม่ค่อยเจอ
- น้องอรสับสนด้านซ้ายและขวา
- น้องแพนด้าจดงานตามอาจารย์ไม่ค่อยทัน
- น้องเคคิดช้าไม่ค่อยทันเพื่อน
- น้องนัททำคะแนนวิชาคณิตศาสตร์ได้ต่ำ
- น้องอาร์มขาดทักษะทางด้านกีฬา ฯลฯ
ถ้าท่านตอบว่า “ใช่” มีความเป็นไปได้ที่พวกเขาอาจมี “ความบกพร่องของการประมวลผลข้อมูลจากการมองเห็น (Visual Information Processing Disorder, VIPD)” ซึ่งความบกพร่องเหล่านี้ สามารถแก้ไขได้ถ้าได้รับการตรวจวินิจฉัยและแก้ไขอย่างถูกต้อง มีคนมากมายที่ประสบกับปัญหาดังกล่าวโดยไม่ทราบมาก่อนว่ามีวิธีแก้ไขหรือฝึกฝนทำให้ความสามารถดังกล่าวดีขึ้นได้
อนึ่ง ปัญหา VIPD เป็นปัญหาที่ไม่เกี่ยวข้องกับปัญหาสายตา ดังนั้น ผู้ที่มีสายตาปกติ ก็อาจมีปัญหา VIPD ได้ หรือผู้ที่มีปัญหาสายตา สั้น ยาว หรือเอียง ก็อาจจะไม่มีปัญหา VIPD ก็ได้ อีกข้อที่สำคัญคือ การที่เด็กมีปัญหา VIPD ไม่ได้หมายความว่าเด็กมีสติปัญญาต่ำแต่อย่างใด ในทางตรงข้าม เด็กที่มีความบกพร่องในการเรียนรู้จำนวนไม่น้อยมีสติปัญญาในเกณฑ์มาตรฐานและบางคนเหนือกว่ามาตรฐานเสียด้วยซ้ำ
VIPD จัดเป็นปัญหาหนึ่งในกลุ่มของ ปัญหาความบกพร่องในการเรียนรู้ (Learning Disabilities) โดยความบกพร่องในการเรียนรู้ เป็นชื่อเรียกโดยรวมของความผิดปกติที่ส่งผลต่อการเรียนรู้และทักษะด้านต่างๆ เช่น ด้านการพูด การฟัง การอ่าน การเขียน การสะกดคำ ความเป็นเหตุเป็นผล และการจัดการข้อมูล ฯลฯ
อนึ่ง ความบกพร่องในการเรียนรู้ เป็นคำที่กว้างมาก และการที่เด็กมีความบกพร่องในการเรียนรู้ ไม่ได้หมายความว่าเด็กมีสติปัญญาต่ำแต่อย่างใด ในทางตรงข้าม เด็กที่มีความบกพร่องในการเรียนรู้ จำนวนไม่น้อยมีสติปัญญาในเกณฑ์มาตรฐานและบางคนเหนือกว่ามาตรฐานด้วยซ้ำ ตัวอย่างชนิดของความบกพร่องในการเรียนรู้ เช่น Visual Information Processing Disorders (VIPD), Auditory Information Processing Disorders (ความบกพร่องการประมวลผลข้อมูลจากการฟัง), Dyslexia (ความบกพร่องทางการอ่าน), Aphasia(ความบกพร่องทางการพูดและภาษา), Dysgraphia (ความบกพร่องทางการเขียน), Dyscalculia(ความบกพร่องทางการคำนวณ), Dyspraxia (ความบกพร่องทางการเคลื่อนไหว) ฯลฯ
ความบกพร่องในการเรียนรู้ เป็นเรื่องที่ใหญ่และใหม่สำหรับประเทศไทย โดยประมาณการมีเด็กที่มีปัญหาความบกพร่องในการเรียนรู้อย่างใดอย่างหนึ่ง ประมาณ 5-10 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นอัตราที่สูงพอสมควร (ในอดีตเด็กกลุ่มนี้มักถูกมองว่าเป็นเด็กซน ไม่ตั้งใจเรียน ไม่มีสมาธิ เรียนไม่เก่ง ฯลฯ) อย่างไรก็ดี เมื่อพิจารณาโดยละเอียดแล้วพบว่า สาเหตุสำคัญอย่างหนึ่งที่เป็นต้นเหตุของความบกพร่องในการเรียนรู้ คือ Visual Information Processing Disorders (VIP Disorders) เนื่องจากการเรียนรู้ของคนกว่า 80% มาจากการมองเห็น ดังนั้น VIP Disorders จึงเป็นปัญหาที่ได้รับความสนใจอย่างมากในต่างประเทศ
Visual Information Processing (VIP) คือ กลุ่มของทักษะ (ที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้ภาพ) ที่ใช้สำหรับนำข้อมูลภาพที่ได้รับรู้มาทำการผสมผสานกับการรับรู้ด้านอื่นและการทำงานของสมองขั้นสูง โดยสามารถอธิบายให้เข้าใจง่ายคือ การเห็นของมนุษย์ คือการรับรู้ภาพ (Visual sensation) โดยหลังจากการรับรู้ภาพแล้ว สมองของเรามีการนำภาพที่รับรู้ไปเป็นข้อมูลเพื่อทำงานต่ออีกหลายขั้นตอน (Processing)
ยกตัวอย่างเช่น การอ่าน เมื่อเราเห็นตัวหนังสือแล้ว สมองของเรายังต้องแปลผลจากการเห็นเทียบกับความทรงจำด้านคำศัพท์ที่อยู่ในสมอง ว่าศัพท์แต่ละคำมีความหมายว่าอย่างไร และเมื่อมารวมกันเป็นประโยคแล้ว มีความหมายอย่างไร ทำให้เราเกิดความเข้าใจในตัวอักษรที่เห็น หรือการเขียนหนังสือลงบนกระดาษ ขั้นตอนการทำงานของสมองคือต้องแปลความคิดหรือสิ่งที่ต้องการเขียนเป็นคำพูด และแปลจากคำพูดเป็นตัวอักษรแต่ละตัว (คือรูปภาพของตัวอักษร) ก่อนที่จะสั่งการให้มือเขียนตัวอักษรอย่างที่ต้องการลงในกระดาษโดยควบคุมกล้ามเนื้อนิ้วมือ เพื่อให้ลากเส้นดินสอไปในทิศทางที่เราต้องการ เกิดเป็นตัวหนังสือต่างๆ เป็นต้น
โดยทักษะทาง VIP มีแบ่งแยกย่อยได้มากมาย ซึ่งถ้ามีทักษะใดทักษะหนึ่งบกพร่องหรือผิดปกติ ก็จะทำให้การทำงานที่ต้องอาศัยทักษะนั้นๆเป็นไปได้อย่างไม่ดีเท่าที่ควร อนึ่ง ทักษะต่างๆที่บกพร่องสามารถทำการฝึกฝนให้ดีขึ้นได้ ดังนั้น ถ้าเราสามารถระบุได้ว่าทักษะใดของเด็กบกพร่องไป และทำการพัฒนาทักษะที่บกพร่องนั้นขึ้นมา จะทำให้เด็กสามารถทำกิจกรรมที่ต้องอาศัยทักษะนั้นๆได้ดีขึ้นด้วย
การระบุว่าเด็กคนหนึ่งมีความบกพร่องของทักษะต่างๆหรือไม่ สามารถทำได้โดยใช้แบบทดสอบ VIP ซึ่งประกอบด้วยแบบทดสอบย่อยสำหรับทดสอบทักษะต่างๆ โดยขั้นตอนการทำการทดสอบโดยย่อเป็นดังนี้
1. ก่อนทำการทดสอบ เด็กควรผ่านการทดสอบอื่นๆมาแล้วดังนี้
- ทดสอบ VA, วัดสายตา
- ทดสอบการมองสองตา (Binocular vision, Accommodation, Vergence)
- คัดกรองปัญหาโรคตาเพื่อส่งต่อไปยังจักษุแพทย์
2. เลือกแบบทดสอบ โดยพิจารณาจากข้อมูลที่ได้จากการซักประวัติ การตรวจตา การสังเกต ฯลฯ
3. ทำการทดสอบแต่ละแบบทดสอบ
- แต่ละแบบทดสอบ อาจมีหลายแบบทดสอบย่อย (ดูรายละเอียดของแต่ละแบบทดสอบในส่วนต่อไป)
- ทำแต่ละแบบทดสอบย่อยจนครบ ตามขั้นตอนรายละเอียดการทำการทดสอบของแต่ละแบบทดสอบย่อย
- เมื่อทำการทดสอบครบทุกแบบทดสอบย่อยแล้ว ทำการคิดและรวมคะแนนตามวิธีของแต่ละแบบทดสอบ
- นำคะแนนที่ได้ มาเปรียบเทียบกับค่ามาตรฐาน เพื่อดูว่าคะแนนที่เด็กทำได้ อยู่ในช่วงใดเมื่อเทียบกับเด็กที่มีช่วงอายุเดียวกัน
4. ทำการประเมินผลการทดสอบ และวางแผนการรักษาถ้าจำเป็น
