คุณแม่ของคนไข้หญิงรายนี้โทรมาปรึกษาเนื่องจากน้องเจ็บตาหลังถอดเลนส์ เมื่อสอบถามอาการเบื้องต้นฟังดูแล้วอาการไม่ดีจึงแนะนำไปพบจักษุแพทย์ หลังจากนั้นคุณแม่จึงโทรมานัดเพื่อเข้ามาให้ตรวจดูหลังจากไปพบแพทย์แล้ว
จากประวัติพบว่าคนไข้รายนี้ใช้โอเคเลนส์มาแล้ว 4 ปี 8 เดือนโดยไม่เคยมีประวัติตาเจ็บ เปลี่ยนเลนส์ไปแล้วหนึ่งครั้ง มาตรวจตามผลครั้งสุดท้ายเมื่อ 1 ปี 8 เดือนที่แล้ว หลังๆไม่ได้มาตรวจเนื่องจากไม่สะดวก
จากการสอบถาม แพทย์ตรวจพบแผลที่กระจกตา จึงจ่ายยาหยอดตาป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย น้ำตาเทียม และเจลป้ายตาก่อนนอนมา น้องใช้มาสองวัน อาการดีขึ้น ปัจจุบันไม่มีอาการเคืองตาแล้ว ตามีแดงเล็กน้อยที่ตาขาว ไม่มีน้ำตาไหล ไม่มีขี้ตา แพ้แสงเล็กน้อย
เมื่อถามถึงวันที่เริ่มเจ็บ น้องเริ่มตาเจ็บครั้งแรกที่ตาซ้าย เป็นตอนเช้าหลังจากตื่นนอน หลังถอดเลนส์ก็ยังมีอาการเจ็บตาอยู่ กลางวันดีขึ้น คืนต่อมาก่อนนอน ก่อนใส่เลนส์ก็ยังมีความระคายเคืองตาอยู่ แต่ทนใส่เลนส์ไป ตื่นเช้ามาอีกวันเจ็บตามากขึ้น เลยโทรมาปรึกษา
จากการตรวจตา พบว่าตาขวาดูปกติดี แต่ตาซ้ายมีรอยแผลที่กระจกตานอกรูม่านตาขนาดประมาณ 1 มิลลิเมตร ไม่มีขี้ตา มีตาแดงที่เยื่อบุตาขาวเล็กน้อย
รูปตาคนไข้
เมื่อเอาเลนส์มาตรวจดู พบว่าที่เลนส์มีคราบสีขาวฝังแน่นทั้งที่ผิวหน้าและผิวหลัง ทั้งสองข้าง คราบฝังค่อนข้างแน่น เช็ดไม่ออก จึงนำเลนส์ไปทำความสะอาดด้วยน้ำยาล้างโปรตีนและคราบฝังแน่นจนคราบหายไป มาทราบเพิ่มเติมว่าน้องใช้เครื่องสำอางค์มากส์หน้าก่อนนอน ไม่แน่ใจว่าเกี่ยวกับคราบฝังแน่นที่เลนส์หรือไม่
นอกจากนี้ยังพบว่า กล่องใส่เลนส์ของคนไข้ค่อนข้างสกปรก จึงเปลี่ยนกล่องใหม่ให้ และจุ๊บมีรอยจ้ำดำ เมื่อส่องดูพบว่ามีราขึ้น จึงเปลี่ยนจุ๊บใหม่ให้ และแนะนำการเก็บจุ๊บที่ถูกต้อง
กรณีนี้ค่อนข้างน่าสนใจ เนื่องจากน้องเป็นผู้ใส่เลนส์ประสบการณ์สูง ใส่เลนส์มานานหลายปีแล้ว ทำไมถึงเพิ่งมาเกิดปัญหาตาเจ็บได้ โดยจากการได้ตรวจและซักประวัติ ทำให้เห็นสิ่งที่ควรแก้ไขหลายอย่าง จากเคสนี้ ผมเห็นว่าเราสามารถป้องกันปัญหาตาเจ็บจากการใส่โอเคเลนส์ได้ถ้ามีการปฏิบัติดังนี้
- ใส่เลนส์แล้วถ้าเคืองตา ส่วนใหญ่จะเกิดจากมีสิ่งแปลกปลอมติดอยู่ใต้เลนส์ แนะนำให้ถอดเลนส์ออกมาแล้วสังเกตว่ายังเคืองตาอยู่ไหม ถ้าหลังถอดเลนส์แล้วยังเคืองตาไม่หายแสดงว่าอาจจะมีแผลหรือรอยถลอกที่ตา ให้งดใส่เลนส์ แต่ถ้าถอดเลนส์ออกมาแล้วอาการเคืองหายไป ให้นำเลนส์มาล้างน้ำเกลือแล้วใส่ใหม่ หลังจากใส่แล้วถ้ายังเคืองตาอยู่ ให้ถอดออกและงดใส่เลนส์ในคืนนั้น และนัดตรวจเพื่อเอาเลนส์มาดูว่าเลนส์มีปัญหาบิ่นชำรุดหรือรอยขีดข่วนไหม โดยในการตรวจตามผลหมอจะถามและย้ำจุดนี้ด้วยทุกครั้งเพราะเป็นสิ่งสำคัญ แต่เมื่อคนไข้ไม่ได้มาตรวจตามผลนานเกือบสองปี ก็อาจจะลืม หรือคิดว่าไม่เป็นไรหรอก เพราะใส่แล้วไม่เคยมีปัญหาอะไร ซึ่งตรงนี้เป็นความคิดที่ผิด ตรงนี้สำคัญมาก คือ ถ้าใส่เลนส์แล้วรู้สึกเคืองตา ให้ถอดออกมาล้างด้วยน้ำเกลือ ถ้าถอดออกมาแล้วยังเคืองตาอยู่เหมือนเดิม หรือใส่อีกครั้งแล้วยังเคืองตา ให้งดใส่เลนส์ไปเลยเพื่อดูว่าพรุ่งนี้อาการจะดีขึ้นหรือไม่ ห้ามทนใส่เลนส์เมื่อมีอาการเคืองหรือเจ็บตา
- เลนส์มีคราบสกปรกฝังแน่นเป็นฝ้าขาว ในการมาตรวจตามผลทุกๆ 6 เดือน หรือถ้าใช้งานแล้วมีการเคืองตาหมอจะนำเลนส์มาตรวจดูด้วยว่าเลนส์มีปัญหา บิ่น รอยขูดขีดลึก หรือมีคราบสิ่งสกปรกฝังแน่นหรือไม่ ถ้ามีแล้วสามารถแก้ไขได้ก็จะแก้ไข ถ้าแก้ไขไม่ได้ก็จะห้ามใช้เลนส์ชิ้นนั้นและเปลี่ยนชิ้นใหม่ให้ แต่ถ้านัดแล้วไม่มาตรวจตามนัด ก็จะไม่ได้เช็คเลนส์ ทำให้อาจเกิดอันตรายเนื่องจากใส่เลนส์ที่ชำรุดหรือมีคราบสกปรกฝังแน่น
- จุ๊บขึ้นรา จุ๊บเป็นอุปกรณ์ช่วยถอดเลนส์ทำจากยาง เมื่อเราใช้ไปนานๆ ก็จะเสื่อมได้ โดยปกติแนะนำให้เปลี่ยนอย่างน้อยทุกปีหรือเมื่อสภาพไม่ดี การเก็บจุ๊บในที่ชื้นจะทำให้จุ๊บขึ้นราได้ง่าย ถ้ามาตรวจตามผล ถ้าเอาจุ๊บมาด้วย ถ้าเห็นว่ามันเสื่อมสภาพก็จะให้เปลี่ยนอันใหม่
- กล่องสกปรก เมื่อเราใช้เลนส์ไปนานๆ ของที่เราใช้ร่วมกับเลนส์จะมีอายุมากขึ้น เช่น จุ๊บ กล่องใส่ ตลับใส่ ควรทำความสะอาดหรือเปลี่ยนเป็นระยะเพื่อไม่ให้เป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรค การซื้อน้ำยาทุกครั้งจะได้ตลับใส่เลนส์มาด้วยให้เปลี่ยนตลับด้วยแม้ว่าตลับเดิมยังดูดีอยู่ กล่องที่น้องใช้อยู่ ใช้มานานและมีคราบสกปรกและฝุ่นเกาะหนา เห็นครั้งแรกก็แอบตกใจและต้องรีบเปลี่ยนอันใหม่ไปให้
- จากทุกข้อที่กล่าวมา จะเห็นว่าการมาตรวจตามผลเป็นระยะมีความสำคัญ (ปกติหมอจะนัดห่างสุดคือทุกๆ 6 เดือน) ในการตรวจตามผลจะมีการซักถามถึงปัญหา เน้นย้ำจุดสำคัญ เอาเลนส์และอุปกรณ์มาตรวจ และตรวจตา ตรวจการมองเห็น ตรวจกระจกตา เพื่อให้แน่ใจว่าคนไข้ยังมีการมองเห็นและสุขภาพตาที่ดีอยู่
- คนไข้จำนวนไม่น้อยอาจรู้สึกว่าการมาตรวจตามผลไม่จำเป็นแล้ว เพราะใส่มานานแล้ว มีประสบการณ์สูง แต่สิ่งที่เป็น มักพบว่าเมื่อผู้ใช้มีประสบการณ์ใช้เลนส์ไปสักพัก จะเริ่มเกิดความประมาท และอาจข้ามหรือเปลี่ยนบางขั้นตอน บางท่านอาจจะหลงลืมบางจุดที่สำคัญ ทำให้เริ่มมีความเสี่ยงมากขึ้นๆ และสุดท้ายจะมีสักวันที่เหตุปัจจัยต่างๆทำให้เกิดตาเจ็บตาแดงได้ในที่สุด ดังนั้นผู้ที่ใช้เลนส์นานแล้วโดยไม่มีปัญหาตาเจ็บตาแดง ไม่ควรประมาทและควรปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด ไม่เช่นนั้นก็อาจจะทำให้เกิดปัญหาในการใช้งานได้ อย่าลืมว่าอาการตาเจ็บตาแดง เราสามารถป้องกันได้จากกรใช้งานที่ถูกต้อง และมาตรวจตามผลเป็นระยะตามนัดนะครับ เพื่อความชัดเจนและปลอดภัยสูงสุด
หมายเหตุ ในกรณีที่ไม่สามารถมาตรวจตามนัดได้จริงๆ (เช่นช่วงที่มีการระบาดของโควิด19) แนะนำให้ “คลิกที่นี่” (ใส่ลิ้งวีดีโอ check list เมื่อไม่สามารถมาตรวจตามผลการใส่โอเคเลนส์) เพื่อดูว่ามีอะไรบ้างไหมที่เราควรทำหรือไม่ควรทำ อย่างไรก็ดี ขอย้ำว่าควรมาตรวจตามผลด้วยตนเองถ้าสามารถทำได้ เนื่องจากหมอจะตรวจสุขภาพตา ถ่ายกระจกตา ตรวจสอบสภาพเลนส์ฯลฯ เพื่อความปลอดภัยสูงสุดของดวงตาของท่าน
รูปจุ๊ปขึ้นรา (กล่องถ่ายไม่ทันเพราะทิ้งไปแล้ว)
